Had iyo jeer marka la sheekaynayo, waxa laga hadlaa, waddammada reer Galbeedka ( sida Maraykanka, Ingiriiska Faransiiska, Holland, Jarmal iwm ), Galbeedka Somaliland amma woqooyiga Somalia. kaftankana waxad maqlaysaa nabane galbeed, Galbeed waa aakhiro oo lama oga wax ku jira iyo wax la mid ah. Sidoo kale waxa aan maqallaa waddammada bariga sida Ruushka, Poland, Romania iwm. Somalida woqooyiga ee reer bariga ahina ma laha magaalooyin sida Hargeysa iyo Borama oo kale, waxana ay dhaqdaan xoolo siiba geela oo ay aad ugu faanaan. Xataa haddii ay gabadh ammaanayaan waxa ay ku ammaanaan muuqaalka iyo dabeecadaha geela. Waxana ay is moodaan in ay reer galbeedka ka sarreeyaan, halhaysna waxa u ah oo ay ku maah maahaan nin galbeed ku dhashay, nirig gaaroodi ku dhalatay ayaa dhaanta. Reer galbeedkuna waxa ay bariga u haystaan dhinacii ay cadaabtu ka xigtay.
Doodda noocaasi ah ee bariga iyo galbeedka u dhaxaysaa ee ay Somalida woqooyigu ku kaftamaan ayaa ah mid qir iyo qir la isla yahay, oo qolo walba qummanahoodu uu qoorta u sudhan yahay. Balse maanta waan kala reebaynaa.
Bari iyo galbeed waa jihooyine waxaba murman ka taagan yahay meesha bariya iyo meesha galbeedka ah. Inkasta oo marka la joogo Somaliland amma dhulka ay Somalidu u taqaanno woqooyiga waxa galbeed loo yaqaannaa laga bilaabo gobolka Hargeysa. Halka ay dadka qaarna bariga u yaqaannaan Burco wixii ka korreeya.
Laakiin dhan kale haddii aan ka eegno, waxa bariga iyo galbeedka lagu kala soocaa siiqadda hadalka, markaasuu barigu ka bilowdaa Dilla iyo Gebilay. Kaftanka bariga iyo galbeedkuna jiiddaa ayuu wilwilaha ku gooyaa. Waana sida ay dadku sheegaane, degmooyinkaasi waa halka ay daroogada Jaadku ka soo gasho dalka ee mirqaanku ka bilowdo. Sidaasi ayaana kaftanka loogu aaneeyaa in Wajaale oo kale saldhig u tahay.Hargeysa
In badan oo badan waxan u soo joogay sheekooyin suuqa Hargeysa ay baalashlayaasha iyo qaad walayaashu wareejiyaan, dukaanlayda iyo xujaajtana lagaga qos-qosliyo si ay shaxaad u bixiyaan. Illayn qofka bani’aadamka ahi waxa uu wakhtiyada qaar u baahan yahay in uu aad u qoslo. Culimada barata cilmiga bulshada iyo cilmu nafsiga ayaa sheega in qofka bani’aadamka ahi uu qosolka caafimaad ka helo.
Waxan arartaa uga socdaa, in aan qormadan ku iftiimiyo sida reer Magaalku u xan, xin, dacaayad, xaasid iyo mu’aamarad badan yahiin, ee xataa ay mararka qaar sheekada reer magaal la gasho qoyskiisa oo uu xiisad ka abuuraa. Laakiin dhulka baadiyaha ah iyo dadka deggeni dhaqanka noocaasi marka ay arkaan way ku khal khalaan, mararka qaarna waalli ayeyba ka qaadaan.
Haddii aan tusaale yar soo qaato, waxa aan magaalo wada deggenayn nin ka yimid gobollada bariga Somaliland, sida qaalibka ahna waxa uu fadhigiisu u badnaa mijilis ( meelaha lagu qayilo ) ay rag reer magaal ahi fadhiisan jireen, waxanu in badan arkay iyaga oo kolba ka maqan xamanaya, oo weliba wax yaalo aan fiicnayn ka sheegaya, marka uu yimaaddana si sharaf badan u soo dhaweynaya. Ninkii ayaa maalin maalmaha ka mid ah nooga sheekeeyey mijiliskaa uu fadhiisto. Runtii aniga iyo in kale oo uu u sheekaynayeyba waan la yaabbanayn sheekada ka wareerisay…riqiisnimadeeda ee uu ka sheekaynayo. Waxana ay ahayd taa uu ku arkay mijiliska uu fadhiisto. Laakiin si qosol leh ayuu misna uga sheekeynayey.
Sheekadiisiina waxa ka mid ahayd; Waxan u fiirsaday rag aan meel isugu nimaadno dhaqankooda, waxanan kala garan waayey in ay col yihiin iyo in ay saaxiibbo yihiin. Ta ugu darrayd ee aan la yaabay waxa ay ahayd, iskuma xanaaqaan, ma dagaallamaan, marka ay wada joogaanna aad ayey u wada qoslaan oo u sheekaystaan. Laakiin marka ay kala tagaan ayey kolba ka maqan dacaayadeeyaan, oo wax ka sheegaan. Xataa aniga ayey igu yidhaahdaan, ninkaa ma’aragtay iska jir, oo ka fogow. Haddana waxa ay ku daba daraan, warkaa aan kuu sheegnay ha u sheegin. Ninkii ay iiga digeen marka uu yimaaddo ayey la qoslaan, weliba waxa ay u sheegaan in ay igu direen. Isna waa uu yara qoslaa, hadduu doono kamaba jawaabo.
Ninkan reer Bariga ahi waa qaw qawle, been badan, oo sheekeeya haddii la dhageysanayo iyo haddii kaleba, waa noocii loogu maah-maahay iska hadlow ina higirre…marka uu sheekada bilaabana mararka qaarkood ayaa sida qofba kol u kacayo mijiliska loo faaruqiyaa…illaa uu is arko isaga oo kelidiiya. Dabeecadda uu leeyahay ma moogeyn, oo waxa uu mararka qaar odhan jiray, oo malaha sheekada waan idinka boobay.
Maalin maalmaha ka mid ah ayuu ka shakiyey in la xantay, saa waxa uu madashii yimid iyada oo la wada qoslayo isagana la eegayo. Inta uu jaadkii uu sitay gacan isugu geeyey, ee uu indhihii sida tiriigga u shitay ayuu yidhi, ‘ waryaadheheen, ma anaa hadhoo la i bilaabay, wallaahi dagaal ayaan ka xigaa haddii aad i soo gashaan! markaasaa nin raggii ka mid ahaa ku yidhi, ‘ bal dagaalkaba bilow, wallaahi in aad afarta horeba waayiyi….shaw ninka sidaa lihi kama tirsana mijiliska ee waa nin ku cusub…inta uu ninkii reer Bari ninkii si xun u eegay ayuu yidhi, waar kanna ma anoo kalaa…
Isku soo wada duuboo ninkii reer Bari waxa uu ugu dambayn ogaaday in miliskani aanu kiisa ahayn, ee uu ku soo qaldamay, go’aanna waxa uu ku gaadhay in uu ka huleelo, oo uu meelo kale ka raadsado.
Maalin dambe ayuu Mijiliskii isaga soo noqday, waxana uu asxaabtii ku yidhi, ‘ waar niman yohow dad ii kiin dhaama ma soo arag, mijilis reerkayaga ah oo aan tegeyna maalin walba dagaal ayaa ka dhaca, intii aan idinka maqnaana maalin kaliya maan mirqaamin, si aan idiinku soo noqdana waan garan la’aa. Markaa bal horta i cafiya, oo waan soo noqdee i dhawra…
Inta la is yara eeg eegay ayaa lagu yidhi, ‘ in aad maqnaydba wallaanaan ogeyn. Oo horta bal noo warran waabad naga yaabisaye.’ Ku kale ayaa halkaa ka soo booday oo yidhi, ‘ waar inanka aniga ayaa fahmayee iska daaya, waar adeer halkaa fadhiiso, oo mijintanna hoo.’
Sheekadaa dheer waxan uga socdaa, buuqa hargeysa ka taagan iyo u adkaysi la’aanta dawladda reer bari, ee sheekada reer magaalka khalkhalka ka qaadday.
Ta kale, waxaba ay dawladdan reer Bari aamminsan tahay in dadka reer Hargeysa ay hadalka wax ku dilaan. Waxana ay ku wareereen sheekooyinkan aan xadka lahayn, ee weliba joornaallada iyo shabakadaha loo samaystay. Xataa Maakhiriyiintii yidhi reer Jig jiga annagaa ka siyaasad iyo mu’aamaraad badan ayaa ku dhex dhaan dhaamay Hargeysa, oo maxay samayn lahaayeen haddii ay Borama iyo Zaylac arkaan.
La soco qaybta kale
Ahmedweli Goth
Weblinks:
//-->
Web link Exchange
Websites Friends
SONNA http://sonna.net
HALGANKA http://halganka.net
SOMALI-NEWS http://somali-news.com
GAMESINDEX http://gamesindex.co.uk
BINH http://binh.biz
SOMALIINDEX http://somaliindex.co.uk
Qurandownload http://qurandownload.org
AZVOX http://azvox.net
AZVOX http://azvox.com
Webdesigncompany24 http://Webdesigncompany24.com
Webdesign36 http://Webdesign36.com
Webdesiger-nin http://webdesigner-in.co.ukhttp://binh.bizhttp://clouda.co.ukhttp://cmscasts.comhttp://coloindex.nethttp://drupaltraining.bizhttp://games-trailers.co.ukhttp://gamesindex.co.ukhttp://halganka.comhttp://holiday-to.euhttp://holidays-to.comhttp://homesgb.co.ukhttp://internfinder.co.ukhttp://jobslog.co.ukhttp://newsindex.co.ukhttp://quraan.euhttp://qurandownload.orghttp://resor.co.ukhttp://serverburst.co.ukhttp://serverburst.nethttp://shopislam.orghttp://somali-music.nethttp://somali-news.comhttp://somaliindex.co.ukhttp://somaliindex.comhttp://somaliindex.nethttp://somaliindex.co.uk
