Baryahaan waxaa Dalka ku soo cusboonaaday Dagaallo Sokeye iyo xasilooni daro ka bilaabatay Gobolada Sool iyo Sanaag, Gobolka Gedo, Gobolka Galgaduud, Jubada Hoose iyo Shabeelada Hoose.
Dalka waxaa ka jiray xiligii ay dawladii dhexe ee kacaanku dalka xukumaysay Afar Dakadood oo waaweyn oo loogu talagalay in dhaqaalaha dalka lagu kaabo, bulshadana loo fududeeyo inay helaan adeega bulshada ee daruuriga u ah, sida haday doonayana inay wax dhoofsadaan ama ay wax la soo degaan.
Dekadahaasi waa dekedda Berbera, dekedda Boosaaso, dekedda Muqdisho, iyo dekedadda Kismaayo. Waxaa ayana jiray dekado yar yar oo kaabayaal ahaa oo ay ka mid ahaayeen dekedda Saylac, Hobyo, Marka, dekadda Baraawe iyo kuwa kale oo aad u yar yaraa, lakaiin dekadahaas yar yari wax badan oo saas ah kama soo degi jirin kamana dhoofi jirin, laakiin sida ay ii sheegeen rag xog ogaal u ahaa qorshihii dawladdii kacaanka mudooyinkii ay sida xooga ah u waday dib u dhiska dalka in ay ugu jirtay qorshaha labaad, in marka afartaas dekedood la dhiso kuwaan yaryarna lagu xijin doono si ay u kaabaan deegamada ka fog fog dekadaha waaweyn ee afarta ah.
Qorshahaasi wuxuu ahaa qorshe aad u wanaagsan inkasta oo aan lagu wada guuleysan balse wajigiisii koowaad uu dhamaaday lana arko waxtarkiisii iyo sida loogu najaxay waqtiyadii dagaalada sokeeye iyo haddaba.
Haddaba burburkii dalka ka dhacay iyo dagaaladii sokeeye ee la galay waxay sababaeen in degaamadii ay dekedahaasi ku yaaleen ay qabsadaan kuna shaqaystaan kaligood siyaasiyiinka soo jeeda dadkii degaan ahaan ka ag dhawaa ama u badnaa dhulka ay ku yaalaan dekedahaasi qaranka Soomalaiyeed iyo shacabka Soomalaiyeed ay wada lahaayeen lana doonaayey inay si siman u wada intifaacsadaan.
Waxaa dhacday mudooyinkii fawdada iyo nadaam la’aantu inay ka abuurmeen maamulo ka samaysmay dhulka dekedleyda ah, ka dibna ugaga faa´ideystay arimo dhaqaale iyo mid siyaasadeedba.
Maamuladaasi waxaa ka mid ah maamulka sheegta inuu gooni isku taagay ee Somaliland oo dhismay 1991-dii oo gacanta ku dhigay dekeddii Berbera. Waxaa sidoo kale ka mid ah Puntland oo ayana hanatay dekada Boosaaso. Wxaaa sidoo kale jiray dekedda Kismaayo oo ay maamulo iyo gacma badani soo mareen waxaa hadda gacanta ku haya maamulka kumeel gaarka ah ee Jubba oo uu madaxda ka yahay Axmed madoobe.
Dekadda magaalada Muqdisho waxa gacanta haddaa ku haya dawladda Soomaaliya waana dekedda kaliya ee dhammaan shacabka iyo dawladda Soomaaliyeedba wada leeyihiin waqtigaan la joogo dhaqaalaha ka soo xaroodana ay si guus u wada gaarto umadda Somalaiyeed.
Maadaama hadda Soomaaliya ay yeelatay dawlad rasmi ah lana rajeynayo inay qorsheynayso inay gacanta ku soo wada dhigto dhammaan kaabayaasha dhaqaalaha ee dlka Soomaaliya, sida dekedaha iyo garoomada diyaaradaha, wadooyinka iyo kastamada iyo xuduudaha ay ka gudbaan ganacsiga iyo isku socodka dadkaba kuwaas oo ayagana ay dhaqaale fara badani ka soo xaroodaan.
Waxaa bilowday dagaal ay hormuud ka yihiin dekedleeyda oo aan doonayn inay dhalato dawald kala wareegta dhaqaalaha yo maamulka kaabayaasha dhaqaalahe ee ay ayagu hadda iska mamaushaan siday doonaana ka yeelaan ayagoo aan waxba dadweynaha degaanadas ku dhaqan ugaga soo celin sida inay dhisaan danihii guud ee isbitaalo, iskuulo, wadooyin, xarumo xanaano, iyo wax kasta oo bulshadu xaq ugu yeelanayso maadaama ay qaataan canshuur.
Dekedleyda oo ka cabsi qabta inay dawladda dhexe ku qabsato ama la qaybsato dhaqaalaha aan xisaabta lahayn ee ka soo gala dekedaha iyo garoomada diyaaradaha ee ay maamulaan, dhaqaalahaas oo ku dhaca jeebabka shaqsiyaad gaaara oo iskugu jira siyaasiyiin, oday dhaqameedyo iyo saraakiil ciidan oo loo adeegsado caburinta dadweynaha masaakiinta ah ee aan xaqa iyo xuquuda badan ku lahayn maamuladaas ay hoos tagaan.
Waxay dekedleydu bilaabeen inay dagaal muuqda iyo mid qarsoonba ay kala hortagaan dawladdii dhexe ee la doonayey inay gacanta ku dhigto dhammaan dalka Soomaaliya ayna dhaqalaha soo gala dhan walba ha ka yimaadee ay si xaq iyo cadaaladi ku jirto ay ugu qaybiso shacab weynaha Soomaaliyeed ee ku nool Min raas Caseyr ilaa Raaskaambooni.
Ragaas oo adeegsanaya Siyaasiyiin ay dhaqale ka siiyaan dekedaha iyo garoomada iyo wadooyinka ay dadka canshuuraha ugaga qaataan ayey waxay geed dheer iyo mid gaabanba u galeen in aysan xasilin siyaasadda iyo amniga dawladdu dhulka ay maamusho.
Sida ilo lagu kalsoon yahay ay soo sheegen soona baareen waxay dekedleyda qaarkeed dhaqaale xoog leh siiyaan ururka ka dagaalama Koonfurta Soomaaliya ee Al-shabaab si ay u sii wadaan dagaalka iyo qaraxyada ay kala hortagayaan dawlada Dhexe ee Soomaaliya.
Waxay sidoo kale dagaala qabiil ka abaabulaan meel kasta oo Alshabaab laga xoreeyo si aysan dawladdu u caga dhigan, mar walbana ay ugu mashquulsanaato meelahaas Alshabaabka laga xoreeyey.
Bal u fiirso meelaha ay Alshabaabka dekedleyda la shaqeysta ay maamulaan amni daro iyo dagaal qabyaaladeed kama jiro, balse markii laga xoreeyo Al-shabaab waxaa bilowda in dawladda lagala horyimaado diidmo iyo dagaala sokeeye oo la abuuro, inkasta oo ay xitaa gacmo shisheeye ku jiraan waxaanse anigu aaminsanahay in mashiinka ugu weyn ee shaqada wada uu ka imaanayo dhinaca dekedleyda aan ogoleyn in la helo hanti iyo maamul qaran oo la wada leeyahay.
Dagaalada dhammaan ka soo cusboonaaday deegaanada Koonfureed ee Shabaabka laga xoreeyey waxa si toos ah iyo si dadbanba ugu jira dekedeyda aan ogoleyn in loogu yimaado dhaqalaha xad dhaafka ah ee u goonida ah ayagoo waliba doonaya inay midda kaliya ee ay dawladdu gacanta ku haysto inay qaybtooda ka helaan, WAA TAYDANA LIHI TAADANA KULA LIHI.
Maxaa sababay in siyaasada iyo dhismaha dawladnimo si siman loo wada qaybsado, balse aan dhaqaalaha iyo maamulka dalka aan la iskugu imaan oo qola waliba ay doonayso inay goonideeda u lahaadaan marka laga reebo dekedd Muqdisho iyo garoonka diyaaraha ee Aaden Cadde oo noqoday dekadda iyo garoonka kaliya ee Soomaali wada leedahay, ayadoo waliba aan xasilooni iyo degenaansho midna loo ogoleyn.
Siyaasiyiin u shaqeeya dekedleyda maamulka mideysan diidan ayaa Muqdsiho hoteeladeeda jiifa ayadoo waliba laga biilo dekedea Muqdisho ee ay cadowga ku yihiin.
Waa la yaabe sidaasi ma xaqbaa waliba waa loo wada jeedaa? Maxaase loo xisaabtami waayey oo ama wax layskugu darsan waayey ama wax loo kala soocan waayey ileyn dawladnimadu wa anaga wada dhexaysaaye.
Kula lihi kaa lihi soo ma ahayn midii dalkeena dawladnimada u diiday oo Soomaali u noqon waysay qaran? Aan kugu dulnoolaado soo ma ahayn midii kumanaanka wiil u dhinteen inaysan dib noogu soo laaban?
Adna shaqee aan jiifo ina biil soo ma ahany midii aan 23 sano dawlad la aanta ku ahayn? haddaba aqristoow maxay adiga kula tahay dagaaladaan ay hurinayaan Somaliland oo dekedda Berbera isi siisay iskuul hoose dhexena aan xitaa berbera ka dhisin oo ay dekeddu ku taalo.
Puntland oo Boosaaso iska maamulata oo xtaa buundo duntayna dib u habeyn ku samayn waysaya oo ay ganacasato degaanka ahi ay dib u dayactirid ku sameeyeen.
Kismaayo oo uu iska maamusho Raaskaambooni Axmed Madoobe oo waliba la sheegay inay Kenyan iyo Itoobiyaan dhaqalaheeda wax ka qaataan.
Maxaa xal ah? Sidee dawladnimo lagu helayaa? Sidoo la isku aaminayaa? sidee wax loo wada yeelanayaa? Sidee qaran loo noqonayaa? sidee Sidee Sidee?
Fikirkaagu wa amuhiim, macnaha qoraalka ma ahan inaan dekedleyda iyo dadka ku hoos noolba necbahay ee waa run sheeg iyo inaan xaqiiqda bulshada Soomaaliyeed u soo bandhigno.
Waxaa laga yaabaa inay jiraan dad naga fikir duwan, waan soo dhaweynaynaa fikirkooda waxayna xaq u leeyihiin inay sida ay ayaga la tahay ay cabiraan ayagoo xaqiiqda jirta ka leex leexaneyn.
Dekedleyda waxaan kula talin lahaa inay dagaalada Siyaasadeysan joojiyaan, oo ay qoqobka ka soo baxan una soo baxaan qaran iyo dal dhammaantiis la wada leeyahay lana intifaacsado qeyraadkiisa iyo wax soo saarkiisa guud.W/Q: Cali Xersi KabayareAfeef: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qofka ku saxiixan, kamana tarjumeyso tan Caasimada Online.Caasimada Online, waa mareeg u furan qof kasta inuu ku gudbiyo ra’yigiisa saliimka ah. Kusoo dir qoraaladaada caasimada@live.com Mahadsanid
Weblinks:
Web link Exchange
Websites Friends
SONNA http://sonna.net
HALGANKA http://halganka.net
SOMALI-NEWS http://somali-news.com
GAMESINDEX http://gamesindex.co.uk
BINH http://binh.biz
SOMALIINDEX http://somaliindex.co.uk
Qurandownload http://qurandownload.org
AZVOX http://azvox.net
AZVOX http://azvox.com
Webdesigncompany24 http://Webdesigncompany24.com
Webdesign36 http://Webdesign36.com
Webdesiger-nin http://webdesigner-in.co.ukhttp://binh.bizhttp://clouda.co.ukhttp://cmscasts.comhttp://coloindex.nethttp://drupaltraining.bizhttp://games-trailers.co.ukhttp://gamesindex.co.ukhttp://halganka.comhttp://holiday-to.euhttp://holidays-to.comhttp://homesgb.co.ukhttp://internfinder.co.ukhttp://jobslog.co.ukhttp://newsindex.co.ukhttp://quraan.euhttp://qurandownload.orghttp://resor.co.ukhttp://serverburst.co.ukhttp://serverburst.nethttp://shopislam.orghttp://somali-music.nethttp://somali-news.comhttp://somaliindex.co.ukhttp://somaliindex.comhttp://somaliindex.nethttp://somaliindex.co.uk
